Những điều thú vị về cây bonsai

Những điều thú vị về cây bonsai

Chắc hẳn chúng ta đã từng nghe qua hoặc nhìn thấy các cây bonsai ở những địa điểm bán cây cảnh, nhưng có bao giờ chúng ta tự hỏi về những điều thú vị xoay quang nó.

Trong bài viết này, hãy cũng theo chân mình tìm hiểu về cây bonsai nhé!!

  1. Lịch sử của cây bonsai

Hiện nay, chưa có thông tin chính xác về nguồn gốc của cây bonsai tuy nhiên có một sự công nhận rộng rãi rằng , Trung Quốc là nơi đầu tiên mà các phong cảnh và cây thu nhỏ - được biết đến như là bonsai hiện nay xuất hiện. Bonsai nghĩa là cây trồng trong chậu và nó đã trải qua hàng nghìn năm phát triển.

Cây bonsai

Bên cạnh Trung Quốc, Nhật Bản cũng là một nơi nghệ thuật bonsai phát triển rộng rãi nhưng nó cũng chỉ bắt đầu xuất hiện vào giai đoạn Heian (794 - 1185 SCN) và Kamakura (1185-1333 SCN) thông qua các nhà sư Phật giáo. Từ một thú chơi của những con người quyền quý, bonsai đã dần đóng vai trò qua trọng trong văn hóa giải trí của triều đình mặc dù ở thời kỳ đầu, nghệ thuật bonsai Nhật Bản vẫn có nhiều nét mang hơi hướng của Trung Quốc mãi cho đến một thời gian sau đó nó mới thực sự phát triển một cách rực rỡ.

Những cây bonsai đầu tiên đến Phương Tây hầu như đều có xuất xứ từ Nhật Bản và Trung Quốc. Các cuộc triển lãm liên tục được diễn ra và nổi bật là triển lãm văn hóa truyền thống tại London vào năm 1910 đã gia tăng sự chú ý của đông đảo người quan tâm về bonsai. Vào những năm đầu, nhiều người Phương Tây cảm thấy bonsai có sự gò bó nhưng dần dần, họ đã công nhận và coi đây là một loại hình nghệ thuật thật sự.

2. Các loại bonsai

Một cách phân loại bonsai phổ biến đó là dựa vào kích thước. Theo cách này thì có 4 nhóm bonsai sau:

  • Mini bonsai: Cây dưới 15cm là loại bonsai rất nhỏ, thường được trồng trong châụ nhỏ và được trưng bày trong nhà.
  • Little bonsai: Cây cao từ 16cm đến 30cm là loại bonsai nhỏ.
  • Normal bonsai: Cây cao từ 31cm đến 60cm là loại bonsai trung bình.
  • Big bonsai: Cây cao trên 60cm là loại bonsai lớn, thường được tròng trong chậu đặt ở sân vườn hoặc trước hàng hiên nhà.

3. Các thế cây bonsai phổ biển

Người xưa chia bonsai thành 5 thế cơ bản:

  • Thẳng đứng (Chokkan)
  • Thẳng đứng phóng khoáng (Moyogi)
  • Nghiêng (Shakan)
  • Thác đổ (Kengai)
  • Nửa thác đổ (Han Kengai)

Tuy nhiên, khi đã trở thành nghệ thuật thì bonsai được chia thành rất nhiều thế: rễ phủ trên đá (Sekijoju), rễ trong đá (Ishizuke), chổi (Hokidachi), bạt phong(Windswept), song thụ và tam thụ (Ikadabuki),...

Ở nước ta thì các thế cây bonsai rất được ưa chuộng bao gồm:

  • Thế ngũ nhạc

Thế ngũ nhạc mô phỏng 5 ông già ngồi đàm đạo hoặc cảnh 5 ngọn núi trong quần thể Ngũ Hành Sơn. Năm cây được trồng trong một chiếc chậu hoặc khay to làm cảnh núi rừng, mỗi cây có một dáng riêng biệt có thể đứng hết hoặc cây xiêu, cây nằm nhưng phải có cây lớn, cây nhỏ như sơn thủy thì mới đẹp.

Bonsai thế ngũ nhạc
  • Thế long đàn phượng vũ

Thế long đàn phượng vũ mô phỏng hình dáng chim phượng đang múa theo tiếng đàn, thể hiện sự vui vẻ, yêu đời như chim phượng. Cây có hai rễ nổi cao lên thành 2 chân, ngọn hồi đầu làm đầu chim với cành thứ nhất xòe ra phía sau làm đuôi chim, hai cành tả hữu uốn xòe ra thành hình cánh chim đang múa. Bonsai ở thế này đẹp hay không phụ thuộc vào bàn tay của nghệ nhân, phải uốn sao cho uyển chuyển, mềm mại như cánh chim đang múa.

Bonsai thế long đàn phượng vũ
  • Thế quần thụ tam sơn

Thế quần thụ tam sơn mô phỏng 3 cây nằm chung trong một chậu to, còn gọi là thế tam tài. Ba cây đứng gần ngay hàng, cây cao chính giữa và hai cây thấp hơn ở hai bên. Ngoài ra, một số nghệ nhân còn để các cây so le, cây to có 5 tàn, hai cây còn lại có 3 tàn, có thể giao cành với nhau nhưng phải tạo sự cân đối. Thế quần thụ tam sơn thể hiện tính đoàn kết "ba cây chụm lại nên hòn núi cao" nên bớt bất kỳ cây nào cũng đồng nghĩa với vẻ đẹp không còn nữa. Thế này thường uốn với cây tùng hoặc cây bách.

Bonsai thế quần thụ tam sơn
  • Thế lưỡng long tranh châu

Thế lưỡng long tranh châu mô phỏng hai con rồng uốn khúc giao đầu nhau tranh hạt minh châu nằm ở giữa, thường uốn với cây mai chiếu thủy, cần thăng hay kim quýt. Hai cây trồng chung vào một chậu, các nhánh làm chân và mây, ngọn cây là đuôi xòe ra như múa. Một lưu ý là không nên đặt hòn cuội hay viên đá quá tròn vì nó sẽ khiến bonsai mất đi sự tự nhiên.

Bonsai thế lưỡng long tranh châu
  • Thế long bàn hổ phục

Thế long bàn hổ phục mô phỏng rồng nằm uốn khúc và hổ cũng nằm sát đất chịu khuất phục để chầu chủ nhân, thường uốn với cây cảnh to có hai thân hoặc uốn với hai cây trồng chung một chậu. Thế này rất khó uốn và thường phải là nghệ nhân "lão làng" thì mới có thể thực hiện thành công được.

Bonsai thế long đàn hổ phục
  • Thế trung bình ngay

Thế trung bình ngay là cây độc thụ, thân thẳng đứng có bộ rễ xòe ra, nổi lên trên mặt chậu, mặt đất, gốc to lồi lõm, các nhánh được uốn đan xen nhau theo thứ tự ngả về bên dương và âm. Thế này không quá khó để uốn, chỉ cần phân tàn nhánh sao cho tạo sự hài hòa, thường biểu tượng cho sự thật thà, ngay thẳng.

Bonsai thế trung bình ngay
  • Thế trung bình cong

Thể trung bình cong mô phỏng thân cây cong như thân rồng. Các chi nhánh đều uốn so le, dưới to trên nhỏ nhưng ngọn phải uốn hồi đầu.

Bonsai thế trung bình cong
  • Thế trực quân tử

Thế trực quân tử là thế trực thẳng đứng, cành nhánh ngay thẳng, gọn gàng, đường nét dứt khoát, biểu tượng cho phong cách đĩnh đạc, thanh cao, nhu nhi bất nhược.

Bonsai thế trực quân tử

Ngoài ra còn có một số thể độc đáo khác như thế trực quân tử, thế trực liên chi, thế trực quân tử liên chi, thế nhất trụ kình thiên, thế thất hiền, thế tùng thập, thế long thăng, thế long giáng...

Trên đây là một số những thông tin về nghệ thuật cây bonsai, chúc mọi người có cái nhìn khái quát về cây bonsai!!!